äëðåú ìôñç òøá ôñç úùò"æ

ôñç – ìäúëåðï îáìé ì÷åðï

îàú äøá øåðï

ëåìðå éåãòéí ùàá÷ àéðå çîõ, åëé àðçðå ìà ðåòãðå ìäéåú ÷åøáðåú ôñç, àê áôåòì ÷åøä ùàðå ðâøøéí ìòáåãä àéðèðñéáéú îåâæîú, ùåç÷ú åìåçöú éúø òì äîéãä. áãáøéí äáàéí áøöåðé ìäæëéø ëîä ò÷øåðåú ëììééí ùúô÷éãí ìîðåò äúòñ÷åú éúøä áãáøéí ùåìééí, ìäãâéù ëîä òðééðéí çùåáéí åìñééò áùîéøä òì ëåçåú äâåó åäðôù.

ëìì äéñåã ùòìéðå ìæëåø äåà ùéù ùðé ñåâé àéñåøéí áçîõ áôñç: äøàùåï äåà àéñåø àëéìú çîõ. àéñåø æä çì àó òì äëîåú äîæòøéú áéåúø, åìëï òìéðå ìäëùéø ëìéí ìôñç, åì÷ðåú îåöøéí ùáååãàåú ìà äúòøá áäí àó ùîõ ùì çîõ. äùðé äåà àéñåø "áì ééøàä åáì ééîöà", åòìéå òåáøéí ø÷ àí éù áøùåúðå çîõ áëîåú ùì ëæéú. (øàå: îùðä áøåøä úîà ùòø äöéåï àåú å', åùå"ú àâøåú îùä àå"ç ç"à ñé' ÷îä.) ùéòåø ëæéú äåà 27 ñî"÷ (çúéëä áðôç ùì 3 ñ"î ùäéà áòøê ë÷åôñú âôøåøéí).

à. îä ðãøù îáçéðú ääìëä?

äøî"à ôåñ÷ áäâäåúéå ìùåìçï òøåê: "åëì àãí öøéê ìëáã çãøéå ÷åãí äáãé÷ä", (ùå"ò àå"ç úìâ éà). òì ëê äåñéó äçôõ çééí áîùðä áøåøä: "åäîðäâ ìëáã ëì äáéú åäçãøéí áéåí é"â, ëãé ùéåëì ìòùåú äáãé÷ä ëãéï áúçéìú ìéì é"ã". äôåñ÷éí îâãéøéí àôåà àú ðé÷éåï äáéú áúåø îðäâ, åðéúï ìáöòå áîùê éåí àçã, ùáñåôå òåùéí áãé÷ú çîõ. àëï, ëéåí éù ìðå áúéí âãåìéí éåúø, òí äøáä éåúø çôöéí åëìéí, åáëì æàú ðé÷éåï äáéú åáãé÷úå îçîõ ìà öøéëåú ìäéîùê æîï øá. øåá òáåãåú äðé÷éåï ùðòùåú àéðï ÷ùåøåú ìôñç, åçùåá ìòøåê áòðééï æä ñãø òãéôåéåú.

á. îä çùåá ìáãå÷ åìð÷åú?

á-1. ëéñéí åúé÷éí

äøî"à ëúá: "åäëéñéí àå áúé äéã ùì áâãéí ùðåúðéí áäí ìôòîéí çîõ öøéëéï áãé÷ä" (ùå"ò àå"ç úìâ éà). åàëï, ÷åøä ùîàëìé çîõ îåöàéí àú ãøëí ìëéñé äîòéìéí, åáîéåçã ááéú áå éù éìãéí, çùåá ìáãå÷ âí áàæåøé äáâãéí åäîùç÷éí. ëîå ëï çùåá ìáãå÷ àú äúé÷éí ìîéðéäí, ùëï áäí òìåìéí ìäéùëç ëøéëéí, ëòëéí, çèéôéí åîîú÷éí ùòáø òìéäí äôåøéí.

á-2. øäéèéí îñåéîéí áìáã

éù ìáãå÷ àú äñôåú åäëåøñàåú áàùø çîõ (åùàø çôöéí àáåãéí) òùåééí ìäúçáà áéï ëøéåúéäï. àú ùàø äëéñàåú ááéú àéï öåøê ìð÷åú, âí ìà àú ëéñàåú ôéðú äàåëì. ìâáé äùåìçï, àôùø ìð÷åúå áéñåãéåú åìäëùéøå, àåìí àôùø âí ìëñåú áîôú ðééìåï òáä àå áùðé ëéñåééí, ëâåï îôä åîôú ðééìåï, åàí òåùéí ëï, àéï òåã öåøê ìð÷åúå.

á-3. îèáç

éù ìð÷åú åìäëùéø äéèá àú äîèáç, ùëï áàéñåøé àëéìä, çîõ àåñø àôéìå áîùäå åâí áàìó àéðå áèì. éçã òí æàú âí áîèáç - ìà ëì ââ ùì àøåï, åâåîçä ùá÷éø îäååéí ñéáä ìçùùåú. ëîå ëï àøåðåú ùàéðí áùéîåù áôñç àéðí ãåøùéí ðé÷åé îáçéðä äìëúéú.

á-4. øëá

äîëåðéú öøéëä ðé÷åé éåúø îàùø øåá çãøé äáéú. àáì éù ìáãå÷ åìð÷åú àú äúàéí, åìáöò ðé÷åé ôðéí éñåãé, åáìéì é"ã ëùáåã÷éí àú äçîõ, øàåé ìáãå÷ àú äøëá ìàåø ôðñ.

â. ìäúëåðï áúçåîéí ðåñôéí

â- 1. ääéáè äîùôçúé

ääëðåú ìôñç òìåìåú ìâøåí ìòöáðåú åììçõ, ùîåöàéí àú áéèåééí áòé÷ø áúåê äúà äîùôçúé. áðé æåâ ëåòñéí æä òì æä, åùðéäí òì äéìãéí. äàéîà îúðäâú ëîå øñ"ø áöáà, åäàáà îúô÷ã òì ú÷ï ÷öéï îáöòéí åìåâéñèé÷ä (ìîøåú ùìîòï äàîú äåà ø÷ äñâï ùì äàéîà). áîöá æä äéìãéí çååéí ááéú "éäãåú òöáðéú", åääùìëåú ùðâøîåú îìàåú ðæ÷. äçâ, äøååé áîñøéí çéðåëééí, òìåì ìäôåê áãøê æå ìçâ àðèé çéðåëé. ìòåîú æàú ÷ééîú àôùøåú äôåëä áä ääëðåú ìôñç îäååú áñéñ ìòáåãú öååú îòåìä. áðé äæåâ òåáãéí áäøîåðéä, åäéìãéí ðãá÷éí áçãååú òùéä. éù ìùéí ìá äéèá ìñãøé äòãéôåéåú ùìðå, ìáãå÷ îä áàîú ðçåõ (ìà äøáä), åîä àéðå ùååä àú äøåâæ åäòöáéí (ëì äùàø). àôùø ìãàåâ ìîåæé÷ú ø÷ò áòú äòáåãä, ìäòðé÷ ìéìãéí ùé åãåøåï (ö'åôøéí áìùåðí) òì òáåãúí, åìä÷ôéã òì äôñ÷åú äéøâòåú. ääëðåú ì÷øàú äçâ éëåìåú åöøéëåú ìäéåú äæãîðåú ìôòéìåú îùôçúéú-çéðåëéú áåðä åçéåáéú.

äéáè îùôçúé àçø äåà äéçñ ìäåøä äîáåâø. ääëðåú ìçâ îçééáåú âí àú äîáåâøéí ùéù ìäí äåøéí îáåâøéí éåúø, ìäòðé÷ úùåîú ìá îéåçãú ìöøëéäí. îé ùäéå øâéìéí áîùê ùðéí ìäúëåðï ìôñç òí áï æåâ, åðãøùéí òúä ìòùåú æàú ìáã, çååéí ÷åùé îéåçã, äîçééá àú áðé äîùôçä ìéúø øâéùåú åúùåîú ìá.

â-2. ääéáè äøåçðé

àéððå øåöéí ìäâéò ñçåèéí åîåúùéí àì ìéì äñãø. áååãàé àéððå îòåðééðéí ìôñåç òì îùîòåéåúéå äòé÷øéåú, äøåçðéåú ùì äçâ. ìëï çùåá ìùáõ áúëðéú äòáåãä ùìðå àú ääëðä äøåçðéú. ëãàé ìòééï áäâãåú òí ôéøåùéí, åáùðéí äàçøåðåú éù äâãåú çãùåú øáåú îñôåø äéëåìåú ìäòùéø àú äñãø åàú äçâ áëìì. ìäâéò ìùéòåø àå äøöàä áòðééðé äçâ, åëãåîä. îåîìõ ìäåøéí ìùáú òí éìãéäí ìôðé ìéì äñãø, åìäëéï àåúí ì÷øàúå. äîöá ä÷áåò ùì îìçîú äúùä äðîùëú òã äéùåøú äàçøåðä åðåù÷ú ììéì äñãø, äåà îëä ùàéðä ëúåáä áúåøä, åàéðä îçåéáú äîöéàåú. àôùø âí àçøú!

â-3. ääéáè äçáøúé

ìúøåí ëñó ì÷îçà ãôñçà (àôùø âí áàîöòåú åòãú öã÷ä àå äç"î), åìäòáéø ìðæ÷÷éí áâãéí åøäéèéí ùàéï ìðå òåã çôõ áäí.

â-4. ääéáè äà÷åìåâé

áòú ääëðåú ìôñç çùåá ìçãã àú äîåãòåú ùìðå ìáòéåú äñáéáä. ìäòáéø ìîéçæåø ôñåìú ùì îúëú, ÷øèåðéí, ðééø, àøéæåú åá÷áå÷éí îôìñèé÷ åîæëåëéú, åìöîöí àú äùéîåù áù÷éåú ðééìåï åáëìéí çã-ôòîééí.

ã. îåöøé îæåï – îä ìäùàéø åîä ìäëçéã: øùéîåú àìôáéúéåú ùì îåöøéí

îåöøé çîõ ùøöåé ìáòøí åìà ìäùàéøí åìîåëøí

áéñ÷ååéèéí, âìéãä òí çúéëåú ùì áéñ÷ååéèéí åëãåîä, âøòéðéí åùàø ôéöåçéí (á÷ìéä îùúîùéí áúòøåáú ùì ÷îç, îéí åîìç), ååôìéí, òåâåú åòåâéåú, ôñèåú, ÷åñ÷åñ,

îåöøéí ùðéúï ìäùàéøí åìîåëøí

äîåöøéí äáàéí äí ááçéðú ìà ìáìåò àê ìà ìä÷éà, ëìåîø: àéï ìàëåì àåúí, ùëï äí ìà äåëðå áäùâçä îéåçãú ìôñç, àåìí îàéãê âéñà àéï öåøê ìáòø àåúí îäáéú ìôðé äçâ, àìà ðéúï ìäùàéøí ááéú áî÷åí ñâåø åìëìåì àåúí áîëéøú äçîõ:

àâåæéí, àá÷ú àôéä, àá÷åú îø÷ (àîðí äï îëéìåú ìòúéí ÷øåáåú ÷îç, àáì äàá÷ä äåôëú ìçîõ ø÷ ëàùø äéà áàä áîâò òí îéí, ìëï àôùø ìëìåì áîëéøú äçîõ âí àú àá÷åú äîø÷).

àåøæ, àéðñèðè ôåãéðâ. áîáä, áùø, â×ìé, âìéãåú, âøòéðé çéèä, ãáù, ãâéí èøééí åîöåððéí, àå ùìîéí ÷ôåàéí. çøãì (ëéåí àéï áçøãì ÷îç), èçéðä, ìé÷ø (àéðå çîõ àê òùåé ìäëéì ÷èðéåú), îéí, îéõ ìéîåï, îøâøéðä, îù÷àåú ÷ìéí øâéìéí åãéàè (ìîòè áéøä ùäåà çîõ âîåø). îù÷àåú çøéôéí îúåöøú äàøõ (ìîòè åéñ÷é ùäåà çîõ âîåø), îéåðæ, îæåï úéðå÷åú -úçìéôé çìá-àí (ñéîéì÷ îèøðä áééáéì÷ åëã'). îìç, îé-ôä, ñåëø, ñåëø-åðéì, ñéìàï, òåôåú,

ôéøåú éáùéí öøéëéí äëùø ìôñç, àê àéï öåøê ìáòø àåúí. (äøî"à ëúá ùäîðäâ äåà ùìà ìàëåì ôéøåú éáùéí îëéååï ùáæîðå äëéìå çîõ. ëéåí áùåí ôøé éáù àéï çîõ. äçåîø äìáï òì äúàðä, àéððå ÷îç, àìà î÷åøå áñåëø úàðä).

öáòé îàëì, öéôåøï, ö'éôñ, ÷ôä ùçåø åðîñ (ìîòè úçìéó ÷ôä îãâðéí), ÷÷àå, ÷ùé ùúéä, øåèá ñåéä, øéáåú, ùéáåìú ùåòì (ìîòè ãééñú ùéáåìú ùåòì), ùìåä úôåçä (äùìåä òùåéä îçéèä éáùä ùòåáøú úäìéê ùì çéîåí éáù ììà îâò òí îéí, ùâåøí ìä ìäúðôç ìöåøä äîåëøú), ùå÷å åùå÷åìã, ùîðé àëéìä, ùåîùåí (äùåîùåí äåà îîéðé ä÷èðéåú, ùåîùåí òí æòúø äðîëø áàøéæåú òìåì ìäéåú çîõ âîåø), ùîøéí, ÷åôñàåú ùéîåøéí, ÷åøðôìåø, ÷èùåô, ÷éðåàä, ÷îç (÷îç ùìà áà áîâò òí îéí àéððå áâãø çîõ).

äîåöøéí äáàéí ëùøéí ìôñç ëì äùðä

çåè ãðèìé, ÷éñîé ùéðééí, ééï, ëìéí çã-ôòîééí – àéðí öøéëéí ëùøåú ìôñç åëê âí ëì äùðä.

ëôôåú ìè÷ñ (àéðï îëéìåú ëì çåîø ðìååä. äëôôåú ááúé äçåìéí îëéìåú èì÷ ùî÷åøå áîéðøìéí àå áòîéìðéí ùàéðí çîõ, åîåúø ìäùúîù áäï áôñç).

ðééø ëñó, ðééø ôøâîðè (ðééø àôéä), ðééøåú òèéôä. ù÷éåú åîôåú ðééìåï çã-ôòîéåú ðééìåï ðöîã, úáðéåú àìåîéðéåí – áëì àìä àéï çîõ åàéðí æ÷å÷éí ìëùøåú ìôñç åìà áëì äùðä.

ä. ùàìåú ðôåöåú áòðééðé îåöøé îæåï ìôñç:

äàí öøéê ëùøåú ìôñç òì äáéöéí? äúùåáä äéà ìà!

äàí öøéê ì÷ðåú ø÷ îåöøé çìá ùëúåá òìéäí "ëùø ìôñç – òøá ôñç"? äúùåáä äéà ìà!

ùîðéí: ùîï äæéú ùì ðéø òöéåï, ùîï ëåúðä åùîï ÷ðåìä – ëùøéí ìôñç, âí ìðîðòéí î÷èðéåú.

ôéøåè ðåñó áúçéìú äãøùä ùì ùáú äâãåì – áùáú ä÷øåáä, ôøùú "åé÷øà" åáãó ùééùìç áùáåò äáà.